Zomer 2024
Moestuinieren langs de Kromme Rijn op landgoed Rhijnestein
Een moestuin bij landgoed Rhijnestein: wie wil dat nou niet? Inwoners van Cothen zijn de gelukkigen. Ze moeten dan wel tuinieren zonder kunstmest of insecticidenspuit. Nieuwe gegadigden moeten geduld hebben. Er is inmiddels een lange wachtlijst.
Als je Cothen binnenrijdt, zie je landgoed Rhijnestein al snel liggen. Wie met een bootje op de Kromme Rijn vanuit Wijk bij Duurstede richting Utrecht koerst, wacht een aangename verrassing. Het landgoed is al vier generaties in het bezit van de familie van Frederique Reigersman. Ze woont er sinds vier jaar zelf met haar gezin. “Ik leerde het landgoed kennen toen mijn oma er nog woonde. Toen zij stierf ruim veertig jaar geleden zijn mijn ouders hier gaan wonen. Mijn moeder hield van tuinieren en heeft planten aan de tuin toegevoegd.” Momenteel wordt de oude tuin gerenoveerd, met gebruikmaking van het Fonds Erfgoedparels van de provincie. Voor de zomer van 2024 zal het landgoed er weer prachtig bij liggen. “Jammer dat mijn ouders dat niet meer kunnen zien.”
Frederique Reigersman in de moestuin met op de achtergrond de 100 jaar oude monumentale kas
Vrouwen aan het roer
Bijzonder aan Rhijnestein is dat het langs de rivier ligt en direct bij het dorp Cothen. Kern van het landgoed is de toren met een gracht eromheen. In de Middeleeuwen maakte het onderdeel uit van de zogeheten ridderhofsteden, waarvan er in de streek tussen Utrecht en Wijk bij Duurstede vele liggen. Rhijnestein werd niet op de officiële lijst van ridderhofsteden geplaatst omdat de eigenaar een vrouw was. “Zo ging dat in die tijd. Het is trouwens ook de afgelopen generaties steeds in vrouwenhanden geweest. Eerst in die van mijn oma, vervolgens mijn moeder en nu van mij.” De toren en het poortgebouw stammen uit ±1300. Het landgoed kwam in 1827 in bezit van de familie.
De vakken van de Art Deco-achtige rozentuin uit begin 20ste eeuw liggen er weer strak omkaderd bij
Restauratie tuin
De tuin raakte langzaam in verval. Sommige bomen bleken dermate oud dat ze geen lang leven meer zullen hebben. “Om te voorkomen dat het hier kaal zou worden, hebben we onder meer de bomen aan de toegangslaan vervangen”, vertelt Reigersman. De Art Deco-achtige rozentuin uit begin 20ste eeuw wordt ook helemaal vernieuwd. De vakken liggen er inmiddels weer strak omkaderd bij. Er zijn nieuwe rozen aangeplant, maar ook historische exemplaren hebben er opnieuw een plekje gekregen. De oudste, Rosa ‘Comte de Chambord’, is van rond 1850. Van oudsher zijn er ook fruitboomgaarden, die elk jaar verschillende soorten appels, peren en kweeperen opleveren. Vooral bedoeld voor eigen consumptie. “We maken er ook sap van en sinds kort cider. In de buurt zit een ciderstokerij. Mijn man is daar dol op.”
Volkstuintje voor inwoners
De grond op het landgoed bestaat uit klei en is erg vruchtbaar. De moestuin heeft 16 percelen. Inwoners van Cothen kunnen een landje huren. Ze moeten dan wel biologisch tuinieren. “We vinden het belangrijk dat er niet gespoten wordt of kunstmest wordt gebruikt.” Begin maart wordt er alweer hard gewerkt in de moestuin. “Het is een hechte club mensen, ze kennen elkaar allemaal.” De formaten van de percelen zijn verschillend. De ene wil een klein stukje, de ander een groot stuk. Op de moestuin staan een monumentale kas en koude bakken van 100 jaar oud. Die kunnen ook worden gehuurd. Aan een kant van het omheinde moestuin staat een muur. “Die is niet zo oud. In de jaren tachtig van de vorige eeuw is die opnieuw opgebouwd.”
Landgoed Rhijnestein aan de Kromme Rijn met aan de overkant het dorp Cothen
Ecologie en cultuurhistorie
Het landgoed is in beheer van de landgoed bv, waarvan de familie de aandeelhouder is. Uit het nalatenschap van een tante van Frederique Reigersman is de stichting Rhijnestein tien jaar geleden opgericht. Het doel is behoud van de grote diversiteit aan flora en fauna, en van de ecologische en cultuurhistorische waarde van de monumentale tuinaanleg op het landgoed en in Cothen. De tuin en het park rondom het huis zijn in de 19e eeuw in Engelse landschapsstijl aangelegd. Kenmerkend zijn de zichtassen, de zogeheten ‘boulevard’ langs de Kromme Rijn en de berceau van kastanjebomen. De gracht rondom het landgoed is recent uitgebaggerd. Daarbij is ook de dam doorgebroken die was aangelegd nadat de oorspronkelijke ophaalbrug was verwijderd. “We zien nu duidelijk meer leven in de gracht. Belangrijk als bijdrage aan de ecologische waarde.”
Omgeving betrokken houden
De sociale en maatschappelijke verbinding met het dorp en de gemeente is de derde pijler van de stichting. “We vinden de verbinding met de omgeving die er altijd is geweest belangrijk. In vroeger dagen werkten bewoners van het dorp hier als dienstmeisje of tuinman. Nu verhuren we de moestuin aan bewoners en verpachten we weilanden aan boeren.” De stichting draagt ook bij aan culturele activiteiten in het dorp, zoals het organiseren van concerten en openluchtvoorstellingen. “We hebben ook de aanleg van een speelweide en het herstel van de kerk en de molen medegefinancierd.” De band met de omgeving wordt dus zowel op het landgoed zelf als in het dorp gecreëerd. “We willen niet in een ivoren toren leven. We zijn onderdeel van Cothen en iedereen is hier welkom.”
De toren en het poortgebouw stammen uit ±1300
Praktische informatie
Landgoed Rhijnestein ligt aan Rhijnestein 2 in Cothen (gemeente Wijk bij Duurstede). Tijdens Open Monumentendag kan het landgoed worden bezocht. Wandelpaden 'Kromme Rijnpad' en 'Limespad' gaan over de opengestelde wegen rond het huis. Een elektrisch aangedreven replica van een vrachtschip, dat vroeger tussen Wijk bij Duurstede en Utrecht voer, vaart in het seizoen 1x per dag. Met een kano of op de sub kan de Kromme Rijn worden bevaren. www.rhijnestein.nl
Geschreven voor De Tuinliefhebber, het blad voor leden en supporters van AVVN, het Algemeen Verbond van Volkstuindersverenigingen in Nederland.
